کد مطلب:369880 پنج شنبه 19 اسفند 1395 آمار بازدید:350
»»» فهرست کتاب
بسم اللَّه الرحمن الرحیم خاتمه مشتمل بر اموریست :
امر اول اینکه در اینقرآن‌های مطبوعه علاماتی از برای وقف و وصل نوشته شده مثل م علامت وقف لازم- ط علامت وقف مطلق- ج علامت وقف جائز- ز علامت وقف مجوز، ص علامت وقف مرخص، ق علامت اینکه قیل بالوقف، ک علامت کذلک، لا علامت عدم جواز وقف، و بعضی علامات دیگری نوشته شده، قف علامت وقف مطلق قفه، س علامت سکنه در وقف، ق لا علامت اینکه قیل لا وقف، صل علامت وصل است ضد وقف، صلی علامت اینکه وصل اولی است، جه علامت اینکه در وقف و وصل دو وجه است، که صب علامت وقف بشرط، وصل بما بعد او، صق علامت وقف بشرط وصل ما قبل او، ه علامت پنج آیه، ی علامت ده آیه، و لا کن در بسیار از موارد اشتباه و خطا است که ذکر آن موارد بسیار صعب است، باید قاری متوجه باشد یا از اهلش سؤال کند.
امر دوم اینکه عدد سوره‌ها و آیات و کلمات و حروف قرآن را در هر سوره معین کردند و در بسیاری اختلاف هم قراء دارند.
عدد سوره‌ها 114 سوره و عدد آیات بر حسب صورت ذیل سوره آیه سوره آیه سوره آیه سوره آیه 1 7 2 286 3 200 4 176 5 120 6 165 7 206 8 75 9 129 10 109 11 123 12 111 13 43 14 52 15 99 16 128 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 335
17 111 18 110 19 98 20 135 21 112 22 78 23 118 24 64 25 77 26 227 27 93 28 88 29 69 30 60 31 34 32 30 33 73 34 54 35 45 36 83 37 182 38 88 39 75 40 85 41 54 42 53 43 89 44 59 45 37 46 35 47 38 48 29 49 18 50 45 51 60 52 49 53 62 54 55 55 78 56 96 57 29 58 22 59 24 60 13 61 14 62 11 63 11 64 18 65 12 66 12 67 30 68 52 69 52 70 44 71 28 72 28 73 20 74 56 75 40 76 31 77 50 78 40 79 46 80 42 81 29 82 19 83 36 84 25 85 22 86 17 87 19 88 26 89 30 90 20 91 15 92 21 93 11 94 8 95 8 96 19 97 5 98 8 99 8 100 11 101 11 102 8 103 3 104 9 105 5 106 4 107 7 108 3 109 6 110 3 111 5 112 4 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 336
113 5 114 6 جمع کل آیه 6195 سوره کلمه سوره کلمه سوره کلمه سوره کلمه 1 25 2 6141 3 448 4 3745 5 2804 6 352 7 3321 8 1231 9 2497 10 1832 11 1912 12 1736 13 985 14 831 15 654 16 1841 17 1923 18 1577 19 962 20 1341 21 1168 22 1291 23 1045 24 1316 25 892 26 1296 27 1140 28 1441 29 980 30 819 31 548 32 380 33 1288 34 883 35 777 36 727 37 860 38 731 39 1172 40 1199 41 796 42 860 43 833 44 346 45 489 46 644 47 539 48 560 49 243 50 375 51 360 52 312 53 360 54 342 55 351 56 378 57 544 58 473 59 445 60 348 61 221 62 175 63 179 64 241 65 287 66 249 67 335 68 300 69 256 70 216 71 224 72 285 73 199 74 255 75 165 76 242 77 181 78 173 79 179 80 142 81 104 82 80 83 169 84 107 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 337
85 109 86 61 87 72 88 92 89 137 90 82 91 54 92 71 93 40 94 27 95 34 96 72 97 30 98 94 99 35 100 40 101 36 102 28 103 14 104 33 105 23 106 17 107 25 108 10 109 26 110 19 111 23 112 15 113 23 114 20 جمع کل کلمه 72838 سوره حروف سوره حروف سوره حروف سوره حروف 1 127 2 25500 3 14520 4 16530 5 11733 6 2422 7 14310 8 5294 9 10187 10 7567 11 7567 12 7166 13 3506 14 3434 15 2771 16 7707 17 6406 18 6360 19 3802 20 5242 21 4890 22 5170 23 4802 24 5680 25 3753 26 5542 27 3799 28 5800 29 4195 30 3534 31 2110 32 1513 33 5896 34 3512 35 3130 36 3555 37 3826 38 3069 39 4708 40 4960 41 3350 42 3588 43 3400 44 1431 45 2191 46 2600 47 2349 48 2438 49 1476 50 1474 51 1500 52 1500 53 1405 54 1422 55 1636 56 1703 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 338
57 2476 58 1792 59 1913 60 1510 61 926 62 748 63 776 64 1070 65 1160 66 1163 67 1313 68 1256 69 1084 70 861 71 950 72 759 73 838 74 1010 75 652 76 1152 77 816 78 770 79 753 80 533 81 425 82 327 83 730 84 430 85 458 86 246 87 271 88 381 89 597 90 331 91 247 92 310 93 172 94 103 95 150 96 270 97 112 98 396 99 149 100 163 101 152 102 122 103 68 104 133 105 96 106 73 107 111 108 43 109 94 110 79 111 81 112 47 113 73 114 80 جمع کل حروف 296216 مخفی نماند که بین قراء در عدد آیات و کلمات و حروف اختلاف است ما فقط نقل معروف کردیم.
امر سیم- اینکه آیات شریفه قرآن اقسامی دارد یک قسم نصوص قرآن است که صریح در مطلب است و احتمال خلاف در آن نمیرود اینقسم واجب التصدیق است و واجب العمل و انکارش موجب کفر میباشد و یک قسم ظواهر قرآن است که احتمال خلاف ظاهر در او ضعیف است و ظواهر قرآن حجة است و یکی از ادله اربعه احکام است اجماع و عقل و ظواهر قرآن و ظواهر اخبار معتبره که تعبیر بسنت میکنند لکن عمل بظاهر مشروط است بفحص از اینکه اگر ظاهر در عموم است مخصصی در سایر أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 339
آیات و اخبار نداشته باشد و اگر ظهور در اطلاق است مقیدی نداشته باشد و قرینه بر خلاف ظاهر نداشته باشیم و قرائن هم اقسامیست قرینه متصله و قرینه منفصله قرینه عقلیه و قرینه نقلیه و اجماع بر خلاف آن نداشته باشیم و الا باید صرف از ظهور کرد و فحص از قرائن مختص است. بمجتهد و یک قسم متشابهات قرآن است که احتمال چند معنی در آن میرود اینقسم را نباید تفسیر برأی نمود تا بیان معصوم برسد که عالم بتأویل و تفسیر قرآن هستند، بلی بطور احتمال که شاید مراد این باشد ضرر ندارد ولی بطور جزم غلط و باطل است و در قرآن صریحا منع فرموده هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ آیه 7 سوره آل عمران و راسخون فی العلم ائمه هدی معصومین هستند و اینکه در مصاحف پس از کلمه الا اللَّه وقف لازم گذارده که حتی راسخون فی العلم هم علم بتأویل ندارند غلط صرف است که حتی پیغمبر هم نمیدانست و یک قسم مجملات است که احتیاج بتفصیل دارد آنهم مفصل باید معصوم باشد و یک قسم رموز قرآن است مثل حروف مقطعه صدر سور قرآنیه و آنهم اشاره بچه چیز است باید معصومین بیان کنند.
امر چهارم، وجوب احترام قرآن و حرمة اهانت بآن که بسا موجب کفر میشود، چنانچه میفرماید وَ قالَ الرَّسُولُ یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً فرقان آیه 30 و وجوب تمسک بآن که احد ثقلین است چنانچه فرموده
(انی تارک فیکم الثقلین لن یفترقا حتی یردا علی الحوض ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابدا
از احادیث متواتره است و حرمت مس کتابت قرآن بدون طهارت چنانچه میفرماید إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ فِی کِتابٍ مَکْنُونٍ لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ واقعه آیه 77 الی 79 و حرمت تنجیس قرآن و وجوب تطهیر آن و حسن حفظ قرآن و نگاه بخط قرآن و سایر احترامات آن، امر پنجم- تلاوت قرآن که برای هر آیه آن یک درجه قاری آن را در بهشت أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 340
بالا میبرد که در حدیث دارد، فردای قیامت در بهشت باو میگویند
(اقرء فارتق)
و در قرآن میفرماید فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ الی قوله فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ مزمل آیه 20 و قرائت قرآن باید شمرده قرائت کرد باصطلاح و بزبان ما تند و تند که کلمات آن مفهوم نشود نباید خواند که در آیه 4 سوره مزمل میفرماید وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا و با حال خضوع و خشوع و توجه بمعانی آن و در آیات عذاب استعاذه کردن و در آیات ثواب طلب نمودن و سایر آداب قرائت.
امر ششم- سزاوار است پس از ختم کلام اللَّه ادعیه مأثوره از ائمه اطهار را تلاوت کند که افضل آنها دعاء صحیفه کامله سجادیه است و نیز سزاوار است که پس از ختم شروع کند از اول قرآن که وصل شود آخر آن باول آن و بداند که یکی از شفعاء بزرگ در روز قیامت قرآن مجید است کسانی را که او را تلاوت کردند و بدستوراتش عمل نمودند و او را محترم شمردند و به تنبیهات او متنبه شدند.
دیگر استشفاء بقرآن مجید است که بر هر دردی ظاهریه و باطنیه شفا دهنده است چنانچه میفرماید یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ وَ هُدیً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ یونس آیه 57 و نیز میفرماید قُلْ هُوَ لِلَّذِینَ آمَنُوا هُدیً وَ شِفاءٌ شوری آیه 44 و نباشید جزو کسانی که قرآن خصم آنها باشد و آنها را لعن کند که فرمودند
(رب تالی القرآن و القرآن یلعنه)
دیگر قرآن را با خود نگاه دارید که حافظ از جمیع بلاها و تصادفات است و در خانه‌ها تعطیل نگذارید و لو چند آیه از او تلاوت شود الحمد للَّه و الصلاة و السلام علی انبیاء اللَّه سیما رسول اللَّه و آله آل اللَّه و اللعن علی اعدائهم اعداء اللَّه الی یوم لقاء اللَّه اللهم اغفر لی و احشرنی مع القرآن و من نزل الیه و آله بحقهم صلوات اللَّه علیهم و انا العبد الحقیر الفقیر الذلیل المذنب المقصر السید عبد الحسین المدعو بالطیب.
امر دوم اینکه عدد سوره‌ها و آیات و کلمات و حروف قرآن را در هر سوره معین کردند و در بسیاری اختلاف هم قراء دارند.
عدد سوره‌ها 114 سوره و عدد آیات بر حسب صورت ذیل سوره آیه سوره آیه سوره آیه سوره آیه 1 7 2 286 3 200 4 176 5 120 6 165 7 206 8 75 9 129 10 109 11 123 12 111 13 43 14 52 15 99 16 128 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 335
17 111 18 110 19 98 20 135 21 112 22 78 23 118 24 64 25 77 26 227 27 93 28 88 29 69 30 60 31 34 32 30 33 73 34 54 35 45 36 83 37 182 38 88 39 75 40 85 41 54 42 53 43 89 44 59 45 37 46 35 47 38 48 29 49 18 50 45 51 60 52 49 53 62 54 55 55 78 56 96 57 29 58 22 59 24 60 13 61 14 62 11 63 11 64 18 65 12 66 12 67 30 68 52 69 52 70 44 71 28 72 28 73 20 74 56 75 40 76 31 77 50 78 40 79 46 80 42 81 29 82 19 83 36 84 25 85 22 86 17 87 19 88 26 89 30 90 20 91 15 92 21 93 11 94 8 95 8 96 19 97 5 98 8 99 8 100 11 101 11 102 8 103 3 104 9 105 5 106 4 107 7 108 3 109 6 110 3 111 5 112 4 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 336
113 5 114 6 جمع کل آیه 6195 سوره کلمه سوره کلمه سوره کلمه سوره کلمه 1 25 2 6141 3 448 4 3745 5 2804 6 352 7 3321 8 1231 9 2497 10 1832 11 1912 12 1736 13 985 14 831 15 654 16 1841 17 1923 18 1577 19 962 20 1341 21 1168 22 1291 23 1045 24 1316 25 892 26 1296 27 1140 28 1441 29 980 30 819 31 548 32 380 33 1288 34 883 35 777 36 727 37 860 38 731 39 1172 40 1199 41 796 42 860 43 833 44 346 45 489 46 644 47 539 48 560 49 243 50 375 51 360 52 312 53 360 54 342 55 351 56 378 57 544 58 473 59 445 60 348 61 221 62 175 63 179 64 241 65 287 66 249 67 335 68 300 69 256 70 216 71 224 72 285 73 199 74 255 75 165 76 242 77 181 78 173 79 179 80 142 81 104 82 80 83 169 84 107 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 337
85 109 86 61 87 72 88 92 89 137 90 82 91 54 92 71 93 40 94 27 95 34 96 72 97 30 98 94 99 35 100 40 101 36 102 28 103 14 104 33 105 23 106 17 107 25 108 10 109 26 110 19 111 23 112 15 113 23 114 20 جمع کل کلمه 72838 سوره حروف سوره حروف سوره حروف سوره حروف 1 127 2 25500 3 14520 4 16530 5 11733 6 2422 7 14310 8 5294 9 10187 10 7567 11 7567 12 7166 13 3506 14 3434 15 2771 16 7707 17 6406 18 6360 19 3802 20 5242 21 4890 22 5170 23 4802 24 5680 25 3753 26 5542 27 3799 28 5800 29 4195 30 3534 31 2110 32 1513 33 5896 34 3512 35 3130 36 3555 37 3826 38 3069 39 4708 40 4960 41 3350 42 3588 43 3400 44 1431 45 2191 46 2600 47 2349 48 2438 49 1476 50 1474 51 1500 52 1500 53 1405 54 1422 55 1636 56 1703 أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 338
57 2476 58 1792 59 1913 60 1510 61 926 62 748 63 776 64 1070 65 1160 66 1163 67 1313 68 1256 69 1084 70 861 71 950 72 759 73 838 74 1010 75 652 76 1152 77 816 78 770 79 753 80 533 81 425 82 327 83 730 84 430 85 458 86 246 87 271 88 381 89 597 90 331 91 247 92 310 93 172 94 103 95 150 96 270 97 112 98 396 99 149 100 163 101 152 102 122 103 68 104 133 105 96 106 73 107 111 108 43 109 94 110 79 111 81 112 47 113 73 114 80 جمع کل حروف 296216 مخفی نماند که بین قراء در عدد آیات و کلمات و حروف اختلاف است ما فقط نقل معروف کردیم.
امر سیم- اینکه آیات شریفه قرآن اقسامی دارد یک قسم نصوص قرآن است که صریح در مطلب است و احتمال خلاف در آن نمیرود اینقسم واجب التصدیق است و واجب العمل و انکارش موجب کفر میباشد و یک قسم ظواهر قرآن است که احتمال خلاف ظاهر در او ضعیف است و ظواهر قرآن حجة است و یکی از ادله اربعه احکام است اجماع و عقل و ظواهر قرآن و ظواهر اخبار معتبره که تعبیر بسنت میکنند لکن عمل بظاهر مشروط است بفحص از اینکه اگر ظاهر در عموم است مخصصی در سایر أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 339
آیات و اخبار نداشته باشد و اگر ظهور در اطلاق است مقیدی نداشته باشد و قرینه بر خلاف ظاهر نداشته باشیم و قرائن هم اقسامیست قرینه متصله و قرینه منفصله قرینه عقلیه و قرینه نقلیه و اجماع بر خلاف آن نداشته باشیم و الا باید صرف از ظهور کرد و فحص از قرائن مختص است. بمجتهد و یک قسم متشابهات قرآن است که احتمال چند معنی در آن میرود اینقسم را نباید تفسیر برأی نمود تا بیان معصوم برسد که عالم بتأویل و تفسیر قرآن هستند، بلی بطور احتمال که شاید مراد این باشد ضرر ندارد ولی بطور جزم غلط و باطل است و در قرآن صریحا منع فرموده هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ آیه 7 سوره آل عمران و راسخون فی العلم ائمه هدی معصومین هستند و اینکه در مصاحف پس از کلمه الا اللَّه وقف لازم گذارده که حتی راسخون فی العلم هم علم بتأویل ندارند غلط صرف است که حتی پیغمبر هم نمیدانست و یک قسم مجملات است که احتیاج بتفصیل دارد آنهم مفصل باید معصوم باشد و یک قسم رموز قرآن است مثل حروف مقطعه صدر سور قرآنیه و آنهم اشاره بچه چیز است باید معصومین بیان کنند.
امر چهارم، وجوب احترام قرآن و حرمة اهانت بآن که بسا موجب کفر میشود، چنانچه میفرماید وَ قالَ الرَّسُولُ یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً فرقان آیه 30 و وجوب تمسک بآن که احد ثقلین است چنانچه فرموده
(انی تارک فیکم الثقلین لن یفترقا حتی یردا علی الحوض ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابدا
از احادیث متواتره است و حرمت مس کتابت قرآن بدون طهارت چنانچه میفرماید إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ فِی کِتابٍ مَکْنُونٍ لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ واقعه آیه 77 الی 79 و حرمت تنجیس قرآن و وجوب تطهیر آن و حسن حفظ قرآن و نگاه بخط قرآن و سایر احترامات آن، امر پنجم- تلاوت قرآن که برای هر آیه آن یک درجه قاری آن را در بهشت أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج14، ص: 340
بالا میبرد که در حدیث دارد، فردای قیامت در بهشت باو میگویند
(اقرء فارتق)
و در قرآن میفرماید فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ الی قوله فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ مزمل آیه 20 و قرائت قرآن باید شمرده قرائت کرد باصطلاح و بزبان ما تند و تند که کلمات آن مفهوم نشود نباید خواند که در آیه 4 سوره مزمل میفرماید وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا و با حال خضوع و خشوع و توجه بمعانی آن و در آیات عذاب استعاذه کردن و در آیات ثواب طلب نمودن و سایر آداب قرائت.
امر ششم- سزاوار است پس از ختم کلام اللَّه ادعیه مأثوره از ائمه اطهار را تلاوت کند که افضل آنها دعاء صحیفه کامله سجادیه است و نیز سزاوار است که پس از ختم شروع کند از اول قرآن که وصل شود آخر آن باول آن و بداند که یکی از شفعاء بزرگ در روز قیامت قرآن مجید است کسانی را که او را تلاوت کردند و بدستوراتش عمل نمودند و او را محترم شمردند و به تنبیهات او متنبه شدند.
دیگر استشفاء بقرآن مجید است که بر هر دردی ظاهریه و باطنیه شفا دهنده است چنانچه میفرماید یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ وَ هُدیً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ یونس آیه 57 و نیز میفرماید قُلْ هُوَ لِلَّذِینَ آمَنُوا هُدیً وَ شِفاءٌ شوری آیه 44 و نباشید جزو کسانی که قرآن خصم آنها باشد و آنها را لعن کند که فرمودند
(رب تالی القرآن و القرآن یلعنه)
دیگر قرآن را با خود نگاه دارید که حافظ از جمیع بلاها و تصادفات است و در خانه‌ها تعطیل نگذارید و لو چند آیه از او تلاوت شود الحمد للَّه و الصلاة و السلام علی انبیاء اللَّه سیما رسول اللَّه و آله آل اللَّه و اللعن علی اعدائهم اعداء اللَّه الی یوم لقاء اللَّه اللهم اغفر لی و احشرنی مع القرآن و من نزل الیه و آله بحقهم صلوات اللَّه علیهم و انا العبد الحقیر الفقیر الذلیل المذنب المقصر السید عبد الحسین المدعو بالطیب.